NRC•Next-columnist en hoofdredacteur Rob Wijnberg beschrijft de verschuiving van macht van natiestaat naar de financiële sector. Een inzicht gebaseerd op een begrip van de werking van onze huidige systemen van macht die bij weinig journalisten te vinden is. Ze verdient het gelezen en gedeeld te worden -zo ook hier.
In 1984 was twee plus twee meestal vier. ‘But sometimes they are five’.
Als George Orwell zijn beroemde boek opnieuw zou kunnen schrijven, had het waarschijnlijk 2012 geheten. Het jaar dat de verkiezingen er officieel niks meer toe deden. Of premier Roemer of premier Rutte nu in dat torentje belandt: het zal de financiële markten worst zijn. De baas zijn ze toch wel. Op de achtergrond klinkt ondertussen een schijndebat. Meer of minder Europa? Alsof de macht in Brussel zit. Europa is probleem noch oplossing: de financiële sector is alleenheerser zonder hoofdkwartier. Ze regeert overal en zetelt nergens.
Een staatsgreep in drie stappen.
Stap 1: verzin een ideologie waarin ‘vrijheid’ betekent dat banken mogen doen wat ze willen. Maak regels verdacht en verklaar de overheid overbodig: de markt weet altijd alles beter. Verkoop het idee als win-win: meer winst voor de banken is meer koek voor iedereen. Wijt vervolgens alle bewijzen voor het tegendeel – stagnerende lonen, oplopende schulden – aan anderen: slecht toezicht, verspillende overheid, onverantwoorde consumenten.
Stap 2: verzin een taal die niemand spreekt. Noem je producten credit default swaps, collaterised debt obligations of equity basket derivatives en zet ze in een glanzende folder: tien procent rendement gegarandeerd*! (*garantie alleen van toepassing op de verkoper). Draai de betekenis van bestaande woorden 180 graden om. Noem absurde bonussen ‘marktconforme salarissen’ en massaontslag ‘winstmaximalisatie’. Beloof de klant ondertussen wat hij maar wil: een droomkeuken, droomauto en droomhuis op afbetaling tegen een vaste rente*! (*prijs variabel, afbetaling verplicht – zie ook de onleesbaar kleine lettertjes).
Stap 3: creëer een illusie van onmisbaarheid. Herhaal net zolang dat je ‘too big to fail’ bent totdat iedereen het gelooft. Sluit daarop een onvoorwaardelijke verzekering af bij de overheid: alle winsten voor ons, alle verliezen voor jullie. Eis vervolgens dat je ‘gerustgesteld’ wordt door enorme bezuinigingen op de publieke sector. Haal tot slot honderd miljard op als iedereen gebiologeerd naar een stel voetballers zit te kijken.
Volgens Mark Rutte is de kans dat de Spaanse banken hun miljardenlening terugbetalen „95 tot 100 procent”. Gegarandeerd plus zeker is meestal 100 procent. ‘But sometimes they are 95.’
Orwell had het kunnen zeggen.
Leave a Reply